Gilberto is ecologisch hovenier bij de Buitendienst. In deze rubriek neemt hij u mee naar buiten. Deze keer meer over de geheimen van de bermen in onze gemeente.
Het groeiseizoen 2025 is in volle gang, ook de bermen laten zich van hun beste kant zien. De gemeente heeft veel bermen in beheer. De variatie in lengte, breedte en grondsoort is groot en dat vertaalt zich in een soortenrijke en kleurrijke vegetatie.
Het lastige van deze groene linten is dat ze vaak langs drukke wegen liggen. De drukte, auto-uitlaatgassen en lawaai is niet echt uitnodigend om even te stoppen, maar dat is wel de moeite waard. Veel factoren kunnen de vegetatie van de bermen beïnvloeden. Het beheer, de bomen in de berm, de grondsoort en de geschiedenis van het grasland, om maar vier van de belangrijkste factoren te noemen.
Planetenlaan
In Leeuwarden hebben we enkele topbermen. De Planetenlaan in de Hemrik bijvoorbeeld. Een brede berm tussen een fietspad en een sloot met een rij populieren langs het fietspad. Deze bomen werken samen met meerdere soorten paddenstoelen en in het najaar is de berm bezaaid met de vruchtlichamen van talloze ectomycorrhiza(schimmel)-soorten. Vezelkoppen, de enorme hoeden van de populiermelkzwammen, russula’s en populierridderzwammen met hun ondergrondse zwammen absorberen water en mineralen en geven dit door aan de bomen. Wat overblijft, mogen de overige planten opnemen en dat zie je aan vrij schrale vegetatie met veel ratelaars en reukgras.
Langs de sloot is het lager en dus vochtiger. De vegetatie is hier rijker, met rietorchis, riet en andere grassen. Riet is een echte veroveraar. Waar genoeg water en voedingstoffen zijn, wil het riet de baas zijn. Maar op deze berm wordt ze door de zwammen tegengehouden. Opmerkelijk is dat een deel van de Planetenlaan aangeplant is met essen. Deze boomsoort werkt niet samen met ectomycorrhiza’s en dat zie je aan de vegetatie: veel weelderiger.
Engels gras
We gaan richting de Groene ster. Ter hoogte van Aquazoo ligt een roze lint langs de Groningerstraatweg. Het zijn de roze bloemen van het Engelse gras, voor zover bekend de enige berm in onze gemeente waar deze soort met tientallen exemplaren standhoudt. Al jaren. Maar waarom hier? Armeria maritima, haar Latijnse naam, verwijst naar de zee waar zout alom aanwezig is. De soort houdt inderdaad van zilte gronden. De grond langs de wegen wordt zilt door de pekel die in de winter op de weg wordt gestrooid. Maar anders dan Deens lepelblad, een andere liefhebber van zout die overal groeit langs wegen, blijft Engels gras beperkt tot deze ene berm. Waarom? Na veel onderzoek heb ik dit geheim nog niet kunnen ontrafelen. Dat maakt het nog leuker.
De laatste berm is de Fahrenheitweg. Deze is qua soortensamenstelling volgens mij de beste berm van het hele gemeente. De teller staat op 85 soorten en er komen er nog steeds meer bij.
Liggende ereprijs
Op zich is het aantal niet bijzonder, maar wat hier samengroeit zie je nergens anders in de stad. Naast algemene soorten vind je hier de knolsteenbreek, gulden sleutelbloem, veldsalie, bevertjes en oosterse morgenster. Allemaal zeldzame rode lijst-soorten. Maar de grote verrassing is de liggende ereprijs, een zeer zeldzame soort. Deze prachtige plant groeit in Nederland slechts op een paar locaties langs de IJssel in het wild, nergens anders. Hoe komt zij hier in Leeuwarden terecht? Geen idee. Alhoewel… de grootste populatie van Noordwest-Europa groeide tot in de jaren vijftig op een plek aan de IJssel. Die plek is helaas een groot zandgat geworden. Dus misschien is de Fahrenheitweg met zand uit de IJssel aangelegd.
